Teravih namazý erkek ve kadýn her ikisi için sünnet-i müekkededir. Orucun deðil Ramazan'ýn sünnetidir. Oruç tutamayan hasta ve yolculara da Teravih kýlmak sünnettir. Teravih namazýnýn sünne ...  

Teravih Namazý ve Buna Ait Hükümler / A. Hamdi Akseki

Teravih namazý erkek ve kadýn her ikisi için sünnet-i müekkededir. Orucun deðil Ramazan'ýn sünnetidir. Oruç tutamayan hasta ve yolculara da Teravih kýlmak sünnettir.

Teravih namazýnýn sünnet olmasý Peygamberimiz'in s. iþi ve sözleriyle sabittir. Kendileri kýlmýþlar ve bizim de kýlmamýzý emir buyurmuþlardýr.

Teravih namazýný cemaatle kýlmak sünnet-i kifâyedir. Binaenaleyh, bir memlekette yahud bir mahallede oturan insanlardan bir kýsmý toplanýp mescitlerinde cemaatle kýlar ve diðer bir kýsmý evlerinde kendi baþlarýna kýlacak olurlarsa, sünneti terk etmiþ sayýlmazlar.

Teravih namazýnýn cemaatle sünnet olmasý da Peygamberimiz'in s. iþi ile sabittir. Buhari ve Müslim'in rivayet ettiklerine göre, Peygamberimiz s. Ramazan'ýn 23üncü, 25inci ve 27nci geceleri Mescid-i Þerife gelerek Sahabe'leriyle birlikte Teravih namazý kýlmýþlardýr. Vitir ile birlikte mescitte on bir rekat kýldýklarý gerisini de yalnýz baþýna evlerinde kýldýklarý hadislerin sarâhatinden anlaþýlmaktadýr. Sonra farz olur korkusuyla buna devam etmemiþlerdir. Teravihin yirmi rekat olduðunda Sahabe'nin icmâý vardýr.

Peygamberimizin s. Mescid-i Þerif'de sekiz rekat kýldýklarýna bakarak Teravihin sekiz rekatten ibaret olduðunu söylemek doðru deðildir. Filhakika Peygamberimiz s. Sahabe ile birlikte sekiz rekat kýlmýþlardýr. Fakat bundan sonra evlerinde on iki rekat daha kýlarak yirmi rekatý tamamlamýþtýr. Hz. Ömer de bunun yirmi rekat olduðunu beyan etmiþ ve mescitte cemaatle kýlýnmasýný muvafýk bulmuþ ve buna karþý Sahabe'den hiçbirisi bir þey söylememiþtir.

Ýþte bunun içindir ki: Teravih yirmi rekat olarak her Müslüman'ýn üzerine sünnet-i müekkededir. Peygamber s. daimi olarak cemaatle kýlmadýðý için cemaatle kýlmak sünnet-i kifayedir. Teravih namazýný cemaatle evde kýlanlar, sahih kavle göre, cemaatin faziletini kazanýrlarsa da, mescitte kýlýnan bir namazýn fazileti, yalnýz baþýna kýlýnan bir namazdan yirmi yedi derece fazladýr. Evinde cemaatle namaz kýlan bir adam cemaatin bu sevabýný kazanýr. Fakat mescitteki cemaatin faziletini kazanamaz. Cemaatle kýlýnmasý meþru' olan her namaz hakkýndaki hüküm böyledir.

Teravih namazýnýn vakti yatsý namazýndan sonra sabah namazýnýn vakti girinceye kadar olan vakittir. Muhtar olan kavle göre, yatsý namazýndan sonra kýlýnýr. Evvel kýlmak caiz deðildir. Teravih namazý yatsý namazýna tabi' olduðundan vitir namazý teravihten sonra kýlýndýðý gibi teravihten evvel kýlmak da sahihtir. Yatsý namazýný bir imam ile teravihi ve vitri de baþka bir imam ile kýlan bir adam, arkasýnda yatsý namazýný kýldýðý imamýn yatsýyý abdestsiz kýldýrmýþ olduðunu veyahut herhangi bir sebepten dolayý yalnýz yatsý namazýnýn fasid olduðunu sonradan anlarsa fasid olan yatsý namazýný yeniden kýlacaðý gibi, fasid olmamýþ olan teravihi de yeniden kýlar. Çünkü teravih yatsýya tabidir.

Bu gibi yerde vitri yeniden kýlmak lazým deðildir. Sahih olan da budur. Teravihin bir kýsmýnda imama yetiþememiþ olan kimse, sonunda imam vitir kýlmaya kalkýverirse imamla beraber vitri kýlarak teravihten kýlamadýðý rekatlarý sonradan kýlmasý caizdir.

Teravih bi'l-icmâ' yirmi rekattýr. Seleften mütevaris olan teravihi on selam ile kýlmaktýr. Bu cihet Ýmam-ý Azam Ebû Hanife'den de rivayet olunmuþtur. Her dört rekat baþýnda biraz oturulur. Ýsterse bu esnada salavât ile tekbir ve tehlil ile meþgul olur.

Ýki rekatta bir selam vermeyerek rekatlarý birbirine ekler ve yirmi rekatý kýldýktan sonra selam verir ve bunu bilerek yaparsa-her iki rekatta oturmak þartýyla- esah olan teravih tam olarak sahih ve fakat mekruhtur. Eðer her iki rekattan sonra oturmayarak dört rekattan sonra oturmuþ ve en sonunda selam vermiþ ise kýldýðý her dört rekat -sahih kavle göre- iki rekat sayýlýr.

Eðer yirminci rekata kadar hiç oturmayarak yirminciden sonra oturup selam vermiþ ise yalnýz iki kýlmýþ sayýlýr. Dokuz selam ile on sekiz rekat mý yoksa on selam ile yirmi rekat mý kýldýklarýnda cemaat ve imam þüpheye düþerse, sahih olan cemaat olmayarak ayrý ayrý iki rekat daha kýlarlar.

Cemaatten bir kýsmý yirmi kýlýndýðýný, bir kýsmý da on sekiz kýlýndýðýný iddia eder ve her iki taraf kat'iyyen böyledir derse imam hangi tarafta ise o tarafýn dediði tercih olunur. Ýmam bir taraf, cemaat bir taraf olur ve imam kaç kýlýndýðýný kati olarak bilirse cemaatin sözüne bakýlmaz. Bu surete göre eðer imam da þüpheye düþerse o zaman cemaatin dediði olur. Eðer cemaat kaç kýldýklarýnda ihtilafa düþer ve imam da bir tarafý kestiremezse, doðru söylediklerine kanaati olan tarafýn dediðini kabul eder. Hiçbir tarafý tercih etmezse ihtilaf ettikleri kýsmý ayrý ayrý kýlarlar.

Eðer bir selam ile dört rekat kýlar ve fakat ikinci rekattan sonra oturmayý unutursa muhtar kavle göre yalnýz iki rekat yerine geçer.

Ýkinci rekat baþýnda oturmayý terk ettiði cihetle ilk iki rekat kýyasen fasittir; son iki rekat da istihsânen caizdir. Teravih namazýný hatim ile kýlmak sünnettir. Eðer hatim ile kýldýrmak cemaatin tenfîrini ve daðýlmalarýný mûcib olacaksa, muhtar olan kavle göre, imam bundan vazgeçerek Fatiha'dan sonra üç kýsa ayetten veya üç kýsa ayet kadar uzun bir ayetten daha kýsa okumak mekruhtur.

Cemaatin býkkýnlýðýný mûcib bile olsa Teravihin her teþehhüdünde Salâvat-ý Þerifeyi okumaktan imam vazgeçmez. Çünkü Salâvat-ý Þerife okumak bizce sünnet-i müekkededir. Bazý müctehidlere göre de farzdýr.

Teravihte pek acele edilip de harflerin ve kelimelerin hakkýný vermemek, ta'dil-i erkâný býrakmak, eûzü besmeleyi terk etmek gibi hallerden son derece çekinmek lazýmdýr. Her iki rekattan sonra Subhâneke okumayý da terk etmemelidir. Rükû' ve sücûd ve tesbihlerini de terk veya üçten eksik etmemelidir. Rükû' ve sücûd tesbihleri de bizce sünnet-i müekkededir. Cemaate býkkýnlýk deðilse, bunlarý cemaatin keyfi için terk etmemek lazýmdýr.

Vaktinde kýlýnmamýþ olan bir teravih sonradan kaza olunmaz. Esah olan budur. Eðer kaza ederse teravih deðil, müstehab bir nafile olur.

Yatsý namazýnýn farzýnda cemaati terk etmiþ olanlar, teravihi cemaatle kýlmazlar. Çünkü teravih, yatsýya tabidir. Teravihi imam ile kýlamayan vitri kýlabilir.

Teravihi bir imam ile vitri baþka bir imam ile kýlmak, sahih kavle göre caizdir. Uyku iyice bastýrdýðý bir sýrada teravih kýlmak mekruhtur. (baþka namazlarda da böyledir.)

Þayet iki rekatta selam vermeyip de dört rekatta selam verecek olursa, týpký yatsýnýn sünneti gibi, ikinci rekattan sonra et-Tahiyyatü, Allahumme salli ve bârik'i okuyarak üçüncü rekata kalkar, "Subhaneke ve Eûzü Besmele"den sonra Fâtiha ve sûre okuyarak rekatlarý bitirir. Vitir ile teravih arasýnda biraz oturmak müstehaptýr. Teravih cemaatle kýlýnýrsa vitir de cemaatle kýlýnýr. Vitiri yalnýz kýlmak da caizdir.

Kaynak: A. Hamdi Akseki, Ýslam Dini, Ankara, Dib Basýmevi, 1976, 179-181