Bir kimsenin, niyet ederek, tan yerinin aðarmasýndan güneþin batmasýna kadar olan zaman içinde, bir þey yeyip içmemek, cinsel yakýnlýkta bulunmamak suretiyle yaptýðý bedeni ibadete ORUÇ denir.  

Oruç Hakkýnda Soru ve Cevaplar / Ali Kemal Belviranlý

• Kaç çeþit oruç vardýr, söyleyiniz?

Altý çeþit oruç vardýr ve þunlardýr:

1. Farz olan oruç: Ramazan ayýnda tutulan oruç ile, kazâ edilen Ramazan orucu gibi.
2. Vacip olan oruçlar: Adak orucu ile, bilerek bozulan adak orucunun kazâsý için tutulan oruçlar gibi.
3. Sünnet olan oruçlar: Muharrem ayýnýn 9. ve 10. günlerinde tutulan oruçlar gibi.
4. Müstehab olan oruçlar: Gök aylarýnýn 13, 14 ve 15. günlerinde tutulan oruçlar gibi.
5. Mekruh olan oruçlar: Muharrem ayýnýn yalnýz 10. günü tutulan oruç gibi.
6. Haram olan oruçlar: Ramazan bayramýnýn 1. günü ile Kurban bayramýnýn bütün günlerinde tutulan oruç gibi.

• Orucu tarif ediniz.

Bir kimsenin, niyet ederek, tan yerinin aðarmasýndan güneþin batmasýna kadar olan zaman içinde, bir þey yeyip içmemek, cinsel yakýnlýkta bulunmamak suretiyle yaptýðý bedeni ibadete ORUÇ denir.

• Kadýnlar, hangi hallerde oruç tutamazlar?

Aybaþý ve lohusalýk hallerinde.

• Ramazan ayýnda kimler oruç tutmayabilir?

Hastalar, yolcular ve emzikli kadýnlar.

• Ramazan orucunu, özürleri sebebiyle tutamayanlar ne yaparlar?

Ramazan ayýnýn dýþýnda ve oruç tutulmasý haram olmayan günlerde kazâ ederler. Sýhhatleri elveriþli deðilse, her tutamadýklarý gün i.in, bir yoksul doyumu fidye verirler.

• Ramazan orucuna ne zaman niyet edilir?

Güneþin batmasýndan, ertesi günkü kuþluk vaktine kadar niyet edilebilir.

• Kazâ edilen Ramazan orucu ile adak ve kefaret oruçlarýna hangi vakit içerisinde niyet etmek lazýmdýr?

Güneþin batmasýndan, tan yerinin aðarmasýna kadar olan zaman içinde niyet etmek lazýmdýr.

• Niyeti dil ile de yapmak lazým mýdýr?

Kalben yapmak kâfidir; dil ile de yapýlsa iyi olur.

• Kefaret orucu nedir?

Bir kimse Ramazan orucunu özürsüz olarak bozsa; Ramazan dýþýnda bozduðu bu orucun yerine bir oruç tutacaðý gibi; hiç ara vermeden, bozma cezasý olarak 60 oruç daha tutmasý lazýmdýr ki, ceza olarak tuttuðu bu 60 oruca, kefaret orucu denir.

• Kan aldýrmak orucu bozar mý?

Bozmaz; fakat bir mecburiyet yoksa iftardan sonra aldýrmalýdýr. Çünkü baygýnlýk olabilir ve aðýz dolusu kusma ihtimali vardýr.

• Ýðne yaptýrmak orucu bozar mý?

Bozmaz; fakat bunda da tedbirli olmak icap eder. Çünkü iðne yapýlmasý icap eden kimsenin, elbette bir soru vardýr. Binaenaleyh, böyle bir kimseye bilhassa ehliyetsiz eller tarafýndan iðne yapýlýrken, çok defa bayýlmalar ve kusmalar görülmektedir. Aðýz dolusu kusan bir kimsenin ise orucu bozulur. Ve güne gün tutmak icab eder. Tabîidir ki, zarûret ve mecbûriyet hallerinde, hiç çekinmeden iðneyi yapmak lazýmdýr. Bunun kararýný da dînî tutumu belirli ve müspet olan bir doktor vermelidir.

• Aþý yaptýrmak orucu bozar mý?

Bozmaz.

• Alt taraftan þýrýnga yapýlýrsa oruç bozulur mu?

Evet bozulur. Güne gün olarak kazâ eder.

• Alt taraftan fitil ithâl edilirse oruç bozulur mu?

Bozulur. Güne gün tutmak lazýmdýr.

• Buruna veya kulaða damla damlatýlýrsa oruç bozulur mu?

Yutulduðu takdirde bozulur. Buruna damlatýlan damlanýn yutulma ihtimali daha kuvvetlidir. Kulakta ise bu ihtimal biraz daha azdýr. Çünkü kulaða damlatýlan damlanýn boðaza geçebilmesi için, iltihap gibi bazý sebeplerle kulak zarýnda aralýklarýn peyda olmasý lazýmdýr. Kulaða süs olsun diye damla damlatýlmayacaðýna göre, bu iþi yaparken de ehil ve dindar bir doktorun fikrini almak ve onun tavsiye ve iþaretine uymak yerinde olur. Bu gibi basit zannedilen meselelerle Ramazan orucunun bir tanesini olsun feda etmek, sonunda kazâ edilse bile, sevap bakýmýndan telafisi imkânsýz bir kayýptýr.

• Diþ doktorlarýnýn, diþ çekmek için aðza yaptýklarý iðneden oruç bozulur mu?

Bozulmaz; fakat iðne muhteviyatýný yutmamak lazýmdýr.

• Bir kimse, yenilip içilmesi adet olmayan þeyleri, bilerek yese ve içse orucu bozulur mu?

Bozulur. Güne gün olarak kazâ etmek gerekir.

• Ne gibi hallerde oruç bozulmaz?

Bir þeyi koklamak, diþlerini kanatmadan misvak veya fýrça ile temizlemek, unutarak bir þeyi yeyip içmek gibi hallerde oruç bozulmaz.

• Her ihtimale karþý daha etraflý ve daha geniþ olarak orucu bozan ve bozmayan halleri, kefareti icâb ettiren durumlarý, bir liste halinde verebilir misiniz?

Size bu hususta, merhum Ömer Nasûhî Bilmen üstadýmýzýn "Büyük Ýslam Ýlmihali" adlý kitabýnýn oruç bahsini okumanýzý tavsiye ederim.

Kaynak: Ali kemal Belviranlý, Ýslam Prensipleri, Ýstanbul, Marifet yayýnlarý, 2003, s. 146-149.